Thầy Benigno Sánchez-Eppler, Giảng viên của trường đại học Amherst, giảng dạy hai khóa học về đa ngôn ngữ “Language Crossing and Living in Translation” (Giao thoa ngôn ngữ và sự dùng nhiều ngôn ngữ trong cuộc sống) và “Multilingual Game” (Sống giữa nhiều ngôn ngữ)
Các sinh viên tham dự khóa học Special Topics (chủ đề đặc biệt) “The Multilingual Game” (Sống giữa nhiều ngôn ngữ) khi đến với khóa học vốn đã sẵn quan ngại sâu sắc về việc tiếng mẹ đẻ của họ dần bị mất đi vị trí ưu tiên trong cuộc sống của họ ở nước Mỹ. Nhóm sinh viên đã đem một số “giải pháp” để cộng đồng học sinh và giáo viên có thể nhận thức rõ ràng về thực trạng đa ngôn ngữ ở trường đại học Amherst. Các giải pháp các sinh viên đã thực hiện bao gồm một buổi triển lãm các dự án cuối khóa ở tòa nhà trung tâm trường Keefe, đoạn phim “Our Language Stories” (Những câu chuyện về ngôn ngữ của chúng tôi) được trình chiếu cho các giáo sư đương dạy sinh viên năm nhất năm 2017; và bài báo “Breaking the Language Barrier” (Phá vỡ rào cản ngôn ngữ) được đăng trên chuyên mục College Row của Tạp chí Amherst.
Trong trích đoạn lá thư dưới đây, thầy Benigno Sánchez-Eppler kể về nỗ lực của thầy trong việc xây dựng những khóa học trên và đề cập đến việc làm cách nào Đại học Amherst có thể phát triển khả năng đáp ứng với nhu cầu của các thế hệ sinh viên đến từ nhiều nền văn hóa và ngôn ngữ.
Điều khiến tôi cảm thấy cần tổ chức khóa học cho sinh viên năm nhất “Crossing Languages and Living in Translation” (Giao thoa ngôn ngữ và sự dùng nhiều ngôn ngữ trong cuộc sống) đến từ chính từ kinh nghiệm giao thoa ngôn ngữ của tôi: những mối nguy hiểm cũng như vinh quang khi tôi vừa dùng nhiều ngôn ngữ trong cuộc sống vừa tiếp thu từ nhiều nền văn hóa khác nhau, một người đứng giữa vạn sự khác biệt. Khi tôi còn là một học sinh, chưa từng có giảng viên nào dạy tôi rằng tiếng mẹ đẻ của tôi là một báu vật. Vì thế, tôi mở một khóa học ở Amherst để giúp các sinh viên đa ngôn ngữ nhận ra rằng tiếng mẹ đẻ của họ là một thứ vô cùng quý giá, và giúp họ nhận ra rằng không chỉ có mình họ cảm thấy ngựơng ngùng, và (có thể là) mâu thuẫn trong bản thân, và trầm cảm dưới áp lực của sự đồng hóa và sự đàn áp ngôn ngữ. Đã có lúc tôi tự hào về khả năng nói tiếng Anh thuần thục như người bản xứ của bản thân, và hạ thấp và từ bỏ tiếng mẹ đẻ thân thương của mình, tiếng mẹ đẻ mà tôi đã gạt sang một bên để tập trung vào xây dựng vốn liếng tiếng Anh. Vì thế, ở đại học Amherst, tôi mở một khóa học để giúp sinh viên có thể nhận thức được tâm lý tự hạ thấp ấy, cũng như mời các bạn sinh viên từng trải qua cảm giác tương tự luyện tập để dừng lại vòng xoáy tâm lý tự ha thấp trong bản thân họ.
Có một thời gian những người bạn bản xứ không thể hiểu được sự phấn khởi cũng như sự thất vọng của tôi trước những thách thức của việc sử dụng tiếng Anh, vốn là ngôn ngữ của họ, nhưng chưa là ngôn ngữ của tôi. Họ không tài nào hiểu được tại sao tôi lắp bắp khi nói chuyện, nhưng lại thuần thục những từ dài nhất và hiếm nhất trong danh sách các từ tiếng Anh gốc Latin. Vì thế, tôi mở một khóa học ở Amherst để giúp những sinh viên tiếng Anh bản xứ khám phá và hiểu rõ về phạm vi mà tiếng Anh phát triển từ những ngôn ngữ khác, cách tiếng Anh ngày nay dung hòa sự khác biệt giữa bao nhiêu chủng tộc trong lòng nước Mỹ, và phát triển từ lịch sử nước Mỹ nhiều lần kẻ thù trở thành người cùng tổ quốc, và vào việc sự nhập cư là lí do chính khiến dân nhập cư học và đa dạng hóa tiếng Anh.
Trò chuyện với những tân sinh viên đến từ các nước ở Trung và Nam lục địa Mỹ và cha mẹ của họ, tôi phải thừa nhận là sự đa dạng của các tân sinh viên này sẽ ảnh hưởng đến nội dung và cách chúng tôi giảng dạy ở đây. Sau khi học sinh nghe tôi nói rằng sự đa dạng văn hóa họ mang đến sẽ giúp làm phong phú chương trình học như thế nào, tôi cảm thấy dễ dàng hơn khi thuyết phục các tân sinh viên này rằng họ không phải là khách được nhận vào trường vì sự rộng lượng hào hiệp của trường Amherst, mà họ là thành viên của Amherst, và họ có thể tái thiết lại nơi này, và làm chủ nơi đây, nơi thuộc về họ.
Kế hoạch của trường để Toàn cầu hóa Chương trình học (Globalizing the Curriculum) có thể được triển khai bằng cách tăng thêm các nội dung quốc tế và toàn cầu, đi kèm với nhấn mạnh học tập tiếng nước ngoài bằng cách gửi thêm nhiều sinh viên trường đến sống và trải nghiệm ở các quốc gia khác. Nhưng chúng ta cũng phải trân trọng, dùng tên chính xác, và sử dụng sự đa văn hóa và xuyên văn hóa của sinh viên và giảng viên trong chương trình học của trường Amherst. Chúng ta phải tìm cách ưu tiên chú ý đến sự hiểu biết về văn hóa, các lịch sử dân tộc và các ngôn ngữ mẹ đẻ mà sinh viên của chúng ta mang đến khi họ nhập học vào trường. Khi môi trường xung quanh và chương trình học không công nhận sự đa dạng văn hóa của sinh viên, kho báu này sẽ dần chìm vào mục rữa và lãng quên. Sự đồng hóa vào văn hóa Mỹ không chỉ đơn thuần là đầu hàng và để con người trở nên y hệt nhau, mà còn là sự xói mòn không ngừng vào những bản sắc văn hóa đặc biệt khác với văn hóa chung của Mỹ.
Sự đa dạng phong phú dồi dào của sinh viên Amherst ngày nay là sự khích lệ lớn để tôi xây dựng chương trình giảng dạy để phát huy tài năng về ngôn ngữ và kiến thức về đa dạng văn hóa mà sinh viên mang đến, và để tăng lên tối đa những dịp học sinh có thể học hỏi lẫn nhau. Tôi nhớ những lớp học đại học của tôi ở trường Đại học Williams vào cuối những năm 1970. Khi đó, mỗi khi các sinh viên làm hay nói gì đó thông minh, vị giáo sư sẽ tỏ ra vui sướng và lập tức khích lệ học sinh vì “tâm trí được khai sáng”. Tôi chứng kiến rất nhiều điều tương tự trong các lớp học đa dạng, đa văn hóa và cởi mở của Amherst. Tôi vẫn rất biết ơn khi Amherst cho tôi đặc quyền được hỗ trợ giáo dục những sinh viên này, trong khi họ sống trong môi trường giàu có về kinh tế, đầy sự ủng hộ học sinh, giàu có về ý tưởng, và vô cùng cởi mở của trường Amherst, sự giàu có mà các sinh viên là người làm chủ.
Benigno Sánchez-Eppler – Giảng viên văn học Anh
Translator’s Note by Ellie Thieu ’19
This is actually a collaboration between me and a friend, who works as a translator in Vietnam. I think we convey the spirit of the piece well. The writing in English is actually very academic, with many metaphors. And so at many times, I opt for translating the intended meaning instead of literal translation. I will note, though, that the challenge addressed in the excerpt is awareness about and respect of the diversity on campus. And in many cultures, and in particular in Vietnam, the focus has been: how can we modernize ourselves / shape our culture / behaviors to be more like the West / America. Therefore, while I convey the spirit of the piece well, I doubt if Vietnamese readers will understand why the piece is written, or appreciate the piece / the writer’s intentions.